Wilde dieren bedreigd door groeiende consumptie bushmeat
Wat is bushmeat?
Bushmeat is vlees dat afkomstig
is van allerlei soorten dieren die in het oerwoud
leven, zoals gorilla's, chimpansees en
olifanten. Het woord betekent letterlijk: vlees
uit het oerwoud. Bushmeat wordt verkregen door
illegale, commerciële jacht in West- en
Centraal-Afrika, Zuid-Amerika en Azië. Om
verschillende redenen is de jacht de afgelopen
jaren enorm toegenomen. Inmiddels worden meerdere
diersoorten in hun bestaan bedreigd. Als er niets
gebeurt aan deze zorgwekkende situatie, zal over
tien tot twintig jaar een aantal soorten zelfs
uitgestorven zijn.
Het gebruik van bushmeat gaat duizenden jaren
terug. Onze voorouders jaagden al op wilde dieren
en kwamen zo aan (een deel van) hun voedsel.
Het eten van bushmeat is op zich dus niets nieuws.
Ook in Afrika heeft de lokale bevolking door
de eeuwen heen gejaagd op wild om te voorzien
in de behoefte aan eiwitten. De wildpopulaties
waren groot genoeg om deze mensen te kunnen voeden.
Ook zorgde de dichte begroeiing en onbegaanbare
wateren ervoor dat veel gebieden onbereikbaar
waren, waardoor er niet gestroopt werd en ze
onaangetast bleven.
Ernstige bedreiging
Aanvankelijk werd aangenomen dat de terugloop in
aantallen van deze wilde dieren het gevolg
was van het verdwijnen van de tropische regenwouden,
waardoor hun leefgebied almaar kleiner wordt.
Inmiddels blijkt echter dat de toegenomen jacht
op deze dieren een nog grotere bedreiging vormt.
Diersoorten zoals de gorilla, chimpansee, bonobo,
bosolifant en luipaard worden in hun bestaan
bedreigd en zullen over tien tot twintig jaar
uitgestorven zijn als er geen maatregelen worden
genomen. De jacht op wilde dieren en de handel
in bushmeat is in korte tijd enorm uit de hand
gelopen. Het is heel moeilijk om precies vast
te stellen hoeveel wilde dieren gedood worden.
Volgens grove schattingen gaat het om 1 miljoen
ton vlees per jaar, wat gelijk staat aan ongeveer
4 miljoen dieren. Onderzoek is moeilijk, omdat
het gebied waar het meest wordt gejaagd enorm
groot is: het Kongobekken. Dit is een grensoverschrijdend
gebied dat gedeelten van Centraal Afrika, de
Democratische Republiek Kongo, Kameroen, Gabon
en Equatoriaal Guinee omvat. Tellingen zijn
ook moeilijk te maken, omdat de handel in principe
illegaal is en zich dus voor een flink deel
buiten het gezichtsveld afspeelt.
Weesaapjes
In Indonesië worden orang-oetans onder andere
bejaagd in verband met de magische krachten die
aan hun vlees worden toegedicht, zoals een verhoogde
potentie. Hierdoor is de populatie zo afgenomen
dat gevreesd wordt dat er tegen het jaar 2020 geen
enkele orang-oetan meer op Borneo voorkomt. Bij
de jacht op apen vallen er ook veel slachtoffers
onder de jonge weesaapjes. De jagers nemen ze mee
als hun moeder doodgeschoten is. Het overgrote
deel van deze aapjes sterft tijdens de reis in
zakken en koffers. De overlevenden worden verhandeld
als huisdier. Kinderen krijgen ze als speeltje
en zo worden ze ook behandeld. Overleven ze deze
fase, dan zijn ze al gauw veel te sterk voor de
kinderen en worden ze onhandelbaar. Het gevolg
is dat ze aan een ketting worden vastgelegd of
in een hok worden gestopt, en dat kan vele jaren duren.
Bushmeat en gezondheid
Veel wetenschappers zeggen dat er een relatie
bestaat tussen het jagen en eten van bushmeat
en de uitbraak van ziekten als aids en ebola.
Via bloedcontact of door consumptie van ge?nfecteerde
dieren zoals vleermuizen, chimpansees en gorilla's zouden
deze virussen worden overgedragen op de mens.
HIV (dat aids veroorzaakt) is bijvoorbeeld sterk
verwant aan een vergelijkbaar virus dat gevonden
is bij West-Afrikaanse apen. In Gabon is er een
grote uitbraak geweest van het gevreesde ebolavirus,
waarna de overheid een verbod heeft ingesteld
op de jacht en consumptie van bushmeat.
Maatregelen om de jacht te stoppen
Om de handel in bushmeat te stoppen, zijn verschillende
maatregelen nodig. Regeringsleiders in Centraal
en West-Afrika hebben afspraken over bushmeat gemaakt
met dierenbeschermingsorganisaties. Zij moeten
die papieren afspraken vertalen naar de praktijk.
Helaas ontbreekt het in veel Afrikaans landen aan
politieke wil om maatregelen te nemen. Daarnaast
zijn veel mensen economisch afhankelijk van deze
desastreuze handel. Ook de corrupte praktijken
van ordehandhavers verhinderen een effectieve aanpak
van het probleem. Ontwikkelingshulp en subsidies
van de internationale gemeenschap zouden pas verstrekt
moeten worden bij bewijs van goed gedrag. Bovendien
moeten regeringen van Europese landen en de Europese
Unie hun afspraken over controles op import van
bushmeat in Europa nakomen, die in 1996 in een
gezamenlijke verklaring bekend zijn gemaakt. Houtkapbedrijven
moeten ook hun verantwoordelijkheid nemen. Zij
moeten de nationale wetgeving van het land waar
ze opereren respecteren en een gedragscode instellen,
waardoor dieren niet de dupe worden van hun werkzaamheden.
Verder moeten de importeurs en consumenten van
tropisch hardhout zich ervan verzekeren dat ze
gecontroleerde, natuurvriendelijke producten zonder
dierenleed afnemen, bijvoorbeeld die met het FSC-keurmerk.
Goede voorlichting
Het is uitermate belangrijk dat natuur- en dierenbeschermingsorganisaties
de commerciële jacht op bushmeat en de desastreuze
gevolgen daarvan onder de aandacht brengen en
regeringen en de industrie onder druk blijven
zetten. De landen die aangesloten zijn bij CITES
(Convention on the International Trade of Endangered
Species) moeten politieke wil tonen om de oplossingen
die ze zelf goedgekeurd hebben uit te voeren.
Voor de lokale bevolking zal er naar alternatieve
eiwitbronnen gezocht moeten worden, bijvoorbeeld
door het fokken van vee, zodat er minder wilde
dieren bejaagd hoeven worden. Ook kan soja als
voedingsmiddel gestimuleerd worden. Ontwikkeling
van ecotoerisme is in dit opzicht ook belangrijk,
want dat kan de lokale bevolking een alternatieve
bron van inkomsten verschaffen. Daarnaast blijft
praktische hulp ter plekke nodig. Zo moeten dierenbeschermingsorganisaties
voorlichting geven aan de lokale bevolking en aan
toeristen en moeten ze ervoor zorgen dat de slachtoffers
van de handel worden opgevangen. Dit gebeurt
al wel: apen die als huisdier worden gehouden,
worden getraceerd, in beslag genomen en overgebracht
naar opvangcentra in Afrika, Zuid-Amerika en
Azië. Verder is het essentieel
dat er anti-stroopteams zijn die over de juiste
uitrusting beschikken om hun werk goed te kunnen doen.
Oplossingen
Gezocht moet worden naar duurzame oplossingen
waarbij dierenbescherming, natuurbehoud en
voedselvoorziening voor de lokale bevolking
samengaan. Veel hulporganisaties hebben wel
oplossingen aangedragen, maar zonder steun
van de overheid hebben ze niet genoeg macht
om de noodzakelijke veranderingen door te
voeren. Publieke, politieke en financiële
steun zijn hard nodig om tot een oplossing
te komen.
