Homepage
Nederlands

Nadruk op veilig eten is belachelijk

De mensen eten ongezond en schaden daarmee ook het milieu, zegt de Britse hoogleraar Tim Lang. De overheid maalt er niet om en maakt zich alleen druk om veilig voedsel. 'Vet en vlees moeten vier keer zo duur worden'.
Door in de Volkskrant van 11 oktober 2003.

Midden in een heftige discussie over voedselveiligheid pakt Tim Lang een fles trendy Italiaans mineraalwater van tafel en houdt hem omhoog. Je kunt deze fles water op twee manieren analyseren. Je kunt er een microbiologische analyse op loslaten om te testen of het water veilig is. Maar daarmee stel je de verkeerde vraag. 'De vraag van de 21ste eeuw is niet: is dit water veilig, maar: waar komt het vandaan, wat kost het om deze fles hierheen te transporten. En is het niet idioot om Italiaans mineraalwater te drinken als water uit de kraan net zo goed is? Dat zijn de echte vragen waarop burgers een antwoord willen'.

Tim Lang is een expert op het gebied van voedingsbeleid. Een kwart eeuw was hij actief in de Britse consumentenbeweging. Hij was een van de mensen die het verzet leidden tegen het doorstralen van voedsel om het langer houdbaar te maken. Sinds negen jaar is hij professor of food policy aan de City University London. Lang, die vorige week in Nederland was voor een conferentie over voedselveiligheid, werkt aan een boek dat begin volgend jaar verschijnt. De titel is al bekend: Food Wars.

Volgens Lang leven we in een eeuw van 'voedseloorlogen'. Niet tussen mensen, maar tussen ideeën. Sinds BSE in koeien, dioxine in kippen en hormonen in varkens is Europa in de ban van voedselveiligheid. De Europese Unie heeft een Europese voedselautoriteit opgericht, de EFSA. Daaronder hangen nationale autoriteiten, zoals de pas opgerichte Nederlandse Voedsel- en Waren Autoriteit (NVA).

Dat klinkt doortastend, aldus Lang, maar de vraag naar voedselveiligheid is achterhaald. 'Waarom zijn voedselautoriteiten opgericht? Om het vertrouwen in de overheid te herstellen en politieke schade van voedselschandalen te voorkomen. Niet omdat ze het voedsel veiliger maken'. 'Ik vind dat gevaarlijk, omdat voedselautoriteiten de afstand vergroten tussen voedselveiligheid en andere onderwerpen, zoals milieu'. Lang pleit voor een geïntegreerde benadering.
De ware voedseloorlogen worden volgens hem op een heel ander slagveld uitgevochten dan op dat van voedselveiligheid. 'Sinds de Tweede Wereldoorlog staat het voedselbeleid in het teken van productie. Het doel was de productie te verhogen om de mensen te voeden en zo gezonder te maken. Dat is gelukt. De voedselproductie heeft een revolutie doorgemaakt. We hebben meer eten en een grotere keuze dan ooit tevoren'. Maar het succes is doorgeslagen, volgens Lang. 'De voedselindustrie heeft ons vet gemaakt'.
Het werkelijke gevaar van voedsel is niet meer de mogelijke verontreiniging met ziekmakende stoffen, maar het voedsel zelf, zegt Lang. We eten te veel, te zwaar en te vet. 'De belangrijkste doodsoorzaken in Europa zijn hoge bloeddruk, hart- en vaatziekten en kanker, niet het eten van onveilig voedsel. Hebben we daar nationale autoriteiten voor? Nee. Maar wel voor voedselveiligheid. Zelfs wereldwijd is overgewicht een groter probleem dan ondergewicht.
In ontwikkelingslanden gaan meer mensen dood aan alcohol, tabak, en hart- en vaatziekten dan aan het drinken van slecht water'. De tegenstelling tussen eten en gezondheid is maar één van Langs voedseloorlogen. Een andere oorlog woedt tussen voedselproductie en milieu. De landbouw en de voedingsindustrie hebben in de zucht naar efficiënter produceren milieukosten jarenlang afgewenteld op de gemeenschap, zegt Lang.

Zo kan het gebeuren dat vet naar verhouding goedkoper is dan fruit en groente. 'Terwijl de productie van vet eigenlijk heel duur is. Maar vlees en zuivel worden op grote schaal geproduceerd en door de EU gesubsidieerd. Groente en fruit niet. Hetzelfde geldt voor suiker'.
De consument is volgens hem door die tegengestelde signalen in verwarring gebracht. 'De voedingsdeskundige zegt: eet meer vis, maar de milieubeweging waarschuwt dat de zeeën leeggevist worden. Er is onderhuidse onrust. Mensen zijn niet happy met hun voedsel'.
Het antwoord van de voedingsindustrie is meer techniek: genetische modificatie, voedsel met toegevoegde vitamines, functional food. Maar ook in de industrie heerst onzekerheid, zegt Lang. 'Je ziet dat ze de bakens aan het verzetten zijn. Een bedrijf als Unilever profileert zich als health company. Grote bedrijven zijn zich bewust dat ze naar vormen van duurzame productie moeten'.

We hebben nieuwe waarden nodig op voedselgebied, vindt Lang. 'We moeten herdefiniëren wat acceptabel is en wat niet. We eten nu bij elke maaltijd vet. Dat is niet nodig'. In de moderne markteconomie geldt 'de klant is koning'. De verandering zou dus moeten beginnen bij de consument. Nonsens, zegt Lang, een veteraan in de consumentenbeweging. 'Het is retoriek te zeggen dat de consument de baas is. In werkelijkheid heeft de consument helemaal niet zoveel macht. De consument bestaat niet. De interne dynamiek van de voedingssector is veel belangrijker. 'McDonald's geeft jaarlijks een miljard dollar uit aan reclame. Hoezo vrije keus? De voedselindustrie kan ons niet dwingen hamburgers te eten. Maar stukje bij beetje veranderen ze ons voedingsgedrag, als een druppel die een steen uitholt'.

Het is de markt die ervoor zorgt dat Italiaans water in Nederland op tafel staat, onderstreept Lang. 'Je moet moeite doen gewoon kraanwater te krijgen, want aan een fles verdient het restaurant meer'. 'Ik heb mijn auto de deur uitgedaan. Ik fiets tegenwoordig. Ik doe boodschappen bij boerderijwinkels. Maar daar ben je er niet mee. De consument moet geholpen worden.
De echte veranderingen moeten van de regering komen'. Het stopzetten van landbouwsubsidies voor zuivel en vlees zou al één stap zijn. 'Het Europese landbouwbeleid zou veel meer een volksgezondheidsgerichte aanpak moeten hebben. Vet en vlees moeten vier keer zo duur worden'.

Scholen moeten jongeren leren waar het voedsel vandaan komt. 'Laat mensen weer zien hoe voedsel geteeld wordt. Veel kinderen kunnen niet koken. Dan kun je toch niet zeggen dat ze goed opgeleid zijn'. En, nog belangrijker: de overheid moet op jongeren gerichte reclame verbieden. 'Iedereen heeft de mond vol over kindermisbruik door pedofielen. Maar niemand heeft het over kindermisbruik in de reclame'. Uit onderzoek blijkt steeds duidelijker dat reclame grote invloed heeft op voedingsgedrag van jongeren, aldus Lang.

En dan hebben we het nog niet over de gevolgen voor de voedselproductie van klimaatverandering, watertekorten en de aanstaande vleesrevolutie als alle Chinezen ook een varkenslapje willen. Problemen waarbij voedselveiligheid in het niet valt. 'Het probleem is ontzettend complex. De huidige manier van voedsel produceren loopt op zijn einde. De EU moet zeggen wat de boeren en de voedingsindustrie in de toekomst moeten doen. En wat zeggen ze? Be safe. Dat is belachelijk'.


logoEr is in de wereld meer verborgen dierenleed dan de laatste minuut van een dierenleven bij de slacht. Een dier lijdt ook aan verveling in een dichte stal.

Wanneer u Stichting Animal Freedom wilt steunen, leest u hier hoe u dat kunt doen.

Stichting Animal Freedom.
Auteur .

Onze hoofdartikelen in boek, in een overzicht of op een aparte mobielvriendelijke site.

Naar onze reactie op de actualiteit op Facebook.

Privacy verklaring.

pijl omhoog