De centrale betekenis van vrijheid voor rechten en respect
Respect voor dieren, wat houdt dat in de praktijk in?
In het Engelse woordenboek "Longman Dictionary of Contemporary English" wordt respect ondermeer gedefineerd als "to be careful not to do anything against someone's wishes".
In het van Dale woordenboek staat voor "respecteren"….
blijk geven van respect (voor) => iemand au sérieux nemen, iemand in zijn waarde laten, iemand voor vol aanzien
(een zaak) met eerbied behandelen => eerbiedigen
(voorschriften) eerbiedigen => naleven
Het klinkt zo gemakkelijk: iemand in zijn waarde laten.
Voor dieren geldt dan ook nog eens dat zij intrinsieke
waarde zouden hebben. Wat houdt dat dan in "respect
voor de intrinsieke waarde van het dier" of "hoe
kunnen we de wensen van dieren kennen"?
Vraag 100 mensen of zij respect hebben voor dieren,
dan zullen allen dat beamen. Vraag dezelfde mensen naar
een definitie van respect en men zal niet veel verder
komen met omschrijvingen die dicht bij bovenstaande
uitwerkingen van van Dale zullen liggen.
Maar wanneer je 100 situaties voorlegt, die variëren
in de mate waarin dieren gebruikt worden, dan vind je
weinig overeenstemming over of het gedrag van mensen
getuigt van respect. Bijvoorbeeld, is het kappen
van de snavels van kippen om de gevolgen van agressief
pikgedrag te verminderen een uiting van gebrek aan respect
voor de kip? Het is een aantasting van de lichamelijke
integriteit van het dier, maar hoe ernstig?
Of is het knippen van varkensstaarten om te voorkomen dat zij dit op latere leeftijd bij elkaar afbijten een gebrek aan respect voor het jonge dier?
Het woord respect wordt gemakkelijk in de mond genomen,
maar is geen leidraad voor velen om tot eensluidende
besluiten te komen in de omgang met dieren.
Vandaar het voorstel om respecteren als volgt te definiëren
"het midden houden tussen betrokken zijn en voldoende afstand te houden".
Net als in de etiquette gaat het erom om belangstelling
voor de ander te hebben, maar hem of haar niet het hemd
van het lijf te vragen. Respecteren heeft alles te maken met het in acht nemen
van de grenzen van de eigen en andermans vrijheid.
Geef anderen, ook dieren, voldoende ruimte om zichzelf
te zijn. In het geval van landbouwhuisdieren: geef dieren
die omgeving waarin zij zich ook nog eens natuurlijk
kunnen gedragen. Geef een dier de ruimte om in een weide om te scharrelen, dan hoef je hun snavels en staarten ook niet af te knippen.
Centrale betekenis van vrijheid
Als we kijken naar ons rechtssysteem dan proberen we
het recht op vrijheid wel op onszelf toe te passen.
In de belangrijkste en eerste 17 wetsartikelen die onze
Grondwet kent, de klassieke grondrechten, is getracht
dit recht op vrijheid en voor alle mensen gelijk te
waarborgen. Wie deze artikelen leest en zich voorstelt
dat we aan dieren gelijkwaardige rechten toekennen,
zal ontdekken dat zoiets best mogelijk is. We hoeven
het dier (binnen ruimere grenzen dan nu) alleen maar
vrij te laten. Wanneer het dier zich niet natuurlijk
en vrij mag gedragen, dan is dit ondanks een goede verzorging,
een vorm van dierenmishandeling. Het feit dat fokzeugen maandenlang aan een korte ketting worden gehouden, is
een schrijnende voorbeeld van schending van hun bewegingsvrijheid.
In artikel 15 van de grondwet staat dat "buiten
de gevallen bij of krachtens de wet bepaald, niemand
zijn vrijheid mag worden ontnomen". Welk misdrijf
heeft het mestvarken begaan dat het zijn leven moet
slijten met te veel dieren in een te kleine, ongezonde
ruimte? Dit leidt net als bij mensen tot verveling en
agressie.
Een ander voorbeeld: in artikel 11 van
de grondwet is het recht op lichamelijke integriteit
beschreven. Het (zonder verdoving) trekken of knippen
van tanden of het castreren
van biggen zou een schending van deze vrijheid genoemd kunnen worden.
Het scheiden van koe en kalf direct na de geboorte is
een vorm van het behandelen als object. De functie van
het kalf is het opwekken van de melkgift bij de moeder.
Daarna wordt het zo snel mogelijk slachtrijp gemaakt.
Net als bij mensen zouden dierenrechten met dezelfde
2 concepten gewaarborgd moeten worden: vrijheid en gelijkheid (voor alle dieren).
Het feit dat het gedrag van een dier zelfs nog meer
voortkomt uit gedetermineerdheid dan dat er sprake is
van vrije keus, doet aan het recht op vrijheid niets af.
Zie ook: