De koe is niet de veroorzaker van BSE, maar het eerste slachtoffer. Slachtoffer
namelijk van de exploitatie waaraan het dier, met name
in de melksector, is blootgesteld.
Koos van Zomeren in NRC
6 december 2000
Tot voor kort gold de rundveehouderij (even los van
de kalvermesterij, die hiervan niettemin een onlosmakelijk
deel is) als de minst grimmige sector van de bio-industrie.
De opeenvolgende BSE-crises hebben dit beeld grondig
verstoord. Binnen vijf jaar is de koe, eeuwenlang symbool
van moederlijke zorg en gulle liefde, veranderd in de
incarnatie van milieuvervuiling en een bedreiging voor
de volksgezondheid. Deze omslag tekent, nog meer dan
de barbaarse slachtpartij ter bestrijding van de varkenspest
in 1997, het failliet van deze tak van nijverheid, zowel
zakelijk als moreel.
De Europese ministers
van landbouw hebben in Brussel tot een pakket maatregelen
besloten om BSE uit te bannen. Met één pennestreek
zijn weer talloze argeloos levende dieren tot gevaarlijk
afval gebombardeed. De kosten van de overeengekomen opkoopregeling
zouden het eerste half jaar 1,3 miljard euro belopen.
Deze zullen worden gedragen door de belastingbetaler.
Het lijkt mij niet zo gek dat een belastingbetaler zich
afvraagt of hij het daarmee eens is.
Als Renault - ik noem maar een naam - tot de ontdekking
komt dat bij bepaalde auto's een mogelijk defect is
ingebouwd, worden deze teruggehaald naar de fabriek.
De kosten komen in eerste instantie voor rekening van
Renault en worden in laatste instantie hoofdelijk omgeslagen
onder Renault-rijders. Logisch. je moet tenslotte zelf
weten of je Renault rijdt of niet.
Zo zou het ook logisch zijn als de kosten van het pakket
BSE-maatregelen voor rekening van de 'sector' kwamen.
Men zegt immers dat deze niets anders beogen dan de
levering van een deugdelijk product te verzekeren. In
laatste instantie zouden de kosten hoofdelijk worden
omgeslagen onder de gebruikers van rundvlees. Prima.
Je kunt zelf uitmaken of, en zo ja hoeveel, rundvlees
je koopt. Maar je kunt niet zelf uitmaken of, en zo
ja hoeveel, belasting je betaalt.
Ondertussen is de koe niet veroorzaker maar het eerste slachtoffer van BSE. Deze ziekte is een symptoom van de genadeloze
exploitatie waaraan het dier is blootgesteld, met name
in de melksector. Nu de kosten van het Brusselse pakket
naar de belastingbetaler worden doorgeschoven, wordt de
'sector' wel erg gemakkelijk ontslagen van zijn verantwoordelijkheid.
Van die kant, waar je toch een zekere deskundigheid en
betrokkenheid mag verwachten, worden de noodzaak en doelmatigheid
van de maatregelen dan ook nauwelijks ter discussie gesteld
- wat op zijn minst jammer is voor het peil van de discussie.
Zo krijgt die 11,3 miljard euro het karakter van een financiële
injectie in een 'sector' die eerst heeft gefaald om de
koe te beschermen tegen de gekte van de consument, en
vervolgens onmachtig is gebleken om de consument te beschermen
tegen de gekte van de koe.
Nu zijn niet alle ministers van Landbouw zo eerlijk, of cynisch, om te verklaren
dat het Brusselse pakket bedoeld is om de vleesprijzen
veilig te stellen. Er zijn er ook die gewag maken van
de volksgezondheid. Dat maakt dan 1,3 miljard euro ter
bestrijding van de schimmige hersenziekte
Creuzfeldt-Jakob (of moet je zeggen: van de hysterie
daaromheen?). Op dit punt zou je een interventie verwachten
van ministers van Volksgezondheid: geef ons maar 1,3 miljard
euro om aids te bestrijden. Of van ministers van Verkeer:
geef ons maar 1,3 miljard euro om de verkeersveiligheid
te bevorderen. Ja, ook als het om mensenlevens gaat, zou
je je gezonde verstand moeten gebruiken. Maar het gezonde
verstand is bij de gekkekoeienziekte kennelijk het eerste
wat bezwijkt.
Ik ken een aantal koeien, ik ken een aantal mensen
uit de 'sector', ik ken een aantal politici. Vooralsnog
vertrouw ik de koeien, die ik ken, het meest.
