Auteur Berend Verdam.
Omdat de dierruimingen van de laatste jaren steeds
erg onwerkelijk op mij overkomen, kon ik uit eindelijk
niet veel anders dan het één en het ander
op papier te zetten. Wat mij vooral dwars zit is de
gelatenheid rond dit onderwerp. Het lijkt alsof niemand
echt voor is, maar dat er geen andere oplossing mogelijk
is. De schuldigen aan de uitbraak van de ziekte is soms
wel te vinden, zoals bij BSE en de MKZ (de Engelsen
hebben het gedaan). Maar bij een uitbraak van vogelpest
en varkenspest kunnen we niemand de schuld geven. Dat
laatste geldt eigenlijk ook voor de MKZ-crisis. Ik wil
nu ook niet ingaan op de oorzaken, maar meer op de maatregelen
die getroffen zijn na een uitbraak en op mogelijke alternatieven.
Daarna ga ik vanuit verschillende invalshoeken deze
werkwijzen belichten.
Maatregelen en Alternatieven (combinaties zijn niet
alleen mogelijk maar vaak ook nodig).
Voor de volledigheid geef ik alle mij denkbare opties.
Niet alle opties beschouw ik op dit moment als reëel.
Toch is hier ruimte om een tegenstrijdigheid op te merken.
Het waarom van het laten uitwoeden van een ziekte wel
toelaatbaar is bij zeehonden en niet bij landbouwhuisdieren
is tenslotte subjectief.
Ruimen
Veiligheidsruimingen. Ruimen van alle dieren die
besmet zouden kunnen zijn binnen een zogenaamde veiligheidszone.
Voorbeeld: de huidige praktijk.
Stalruiming. Alleen de dieren die in direct contact
met één van de zieke dieren is geweest
en zelf drager kan zijn.
Enkeldiersruimingen. (dit is hier geen optie!)
Alleen de zieke dieren ruimen.
Uitwoeden
(Dit is hier geen optie!).
Geen zieke dieren doden, oftewel: de ziekte zichzelf
laten uitroeien. Voorbeeld: de virusziekte onder zeehonden
die om de ± 10 jaar terugkeert en zo ±
60 a 70% van de zeehonden populatie uit kan
roeien. (Vermoedelijke oorzaak is een verzwakte zeehonden
populatie door milieuvervuiling.) Andere voorbeelden
liggen dichter bij huis: AIDS en SARS.
Vervoersverbod
Vervoersverbod, waardoor de ziekte niet verder
verspreid kan worden. Dit is een poging de ziekte
te isoleren. Voorbeeld: de huidige praktijk. Een vervoersverbod
kan in diverse lichtere en strengere varianten worden
toegepast. Hoe strenger het vervoersverbod, hoe minder
kans de ziekte krijgt zich te verspreiden.
Vaccineren
Totale vaccinatie
Terug naar af en de hele veestapel preventief vaccineren.
(net als vele onschuldiger ziektes bij mensen)
Bezwaar: wordt door (een aantal?) importerende landen
niet geaccepteerd, omdat niet bij testen niet achterhaald
kan worden of de dieren echt ziek zijn (geweest) of gevaccineerd.
Mogelijke oplossing: certificering van de vaccinatie.
Mogelijke oplossing: niet naar deze landen exporteren
Vaccinatiebuffer
Alleen de dieren die binnen een veiligheidszone liggen
vaccineren. Ook hiermee kan een ziektebron geïsoleerd
worden. Er wordt een buffer gecreëerd, net als
bij het ruimen van alle dieren die binnen een veiligheidszone
liggen. De gevaccineerde dieren kunnen dan wel voor
b.v. de binnenlandse markt gebruikt worden. Nadeel
is dat je nooit honderd procent zeker weet of de ziekte
zich verspreid heeft of niet. Hier is een risico-evaluatie
op zijn plaats. Daarbij, er bestaat altijd een risico:
hoe zijn anders de uitbraken van varkenspest, vogelpest
en de MKZ-crisis ontstaan?
Marker
Ontwikkelen van vaccins met "markers"
die wel te onderscheiden zijn van de ziekte zelf.
Hierbij is er wel sprake van genknippen. Dit is nog
geen algemeen geaccepteerde praktijk, met name bij
de consument. Voorbeeld: er ligt een claim van een
vaccin met een marker tegen varkenspest.
Weerstand
Weerstandverhoging
De weerstand van dieren
tegen ziektes zou door een betere voeding, huisvesting
en dergelijke verhoogd kunnen worden. Deze materie
is omstreden en staat daardoor nog in de kinderschoenen.
Voorbeeld: Hoewel het waarschijnlijk niet het primaire
doel is van biologische landbouw, zou je dit als één
van de methodes kunnen beschouwen om de weerstand
van dieren te verhogen.
Hygiëne
In mijn omgeving wordt gesteld dat de omvang van de uitbraak van vogelpest
te wijten is aan de te goede hygiëne. De dieren
zijn niets gewend en zouden bij het eerste het beste
"griepje" al doodziek worden. Dit is natuurlijk
niet waar. Vogelpest is geen kleintje. Als we onze
geschiedenisboekjes openslaan dan weten we dat we
de pest, die vaak halve steden uitroeide, juist door
het verbeteren van de Hygiëne in steden, een
halt hebben kunnen toeroepen. De andere kant is ook
waar: een immuunsysteem dat nooit op de proef gesteld
wordt, werkt niet. Ik denk persoonlijk dat de Hygiëne
in onze stallen nog lang niet zover is. Hygiëne
is ook: goed voer en zo weinig mogelijk vervoer. Aan
beide zaken zal nog de nodige aandacht moeten worden
besteed. Denk hierbij ook aan de veevoerschandalen
van de laatste tijd.
Afwegingen
Economische afweging
Grote probleem bij een economische afweging is dat
je goed cijfer materiaal nodig hebt. Die heb ik niet.
Toch durf ik te beweren dat de alternatieven certificeren
of een vaccinatiebuffer aanleggen, in combinatie met
strenge vervoersbeperkingen, veruit de goedkoopste
zijn. In hoeverre dit reëel (politiek haalbaar)
is hangt alleen maar af van capabelheid, lef, inzicht
van politici (zowel in binnen als buitenland). Bij
dit soort maatregelen hoort een goede verkoper (een
politicus die ergens voor staat en alleen durft te
staan, omdat hij nu eenmaal ergens voor staat).
Christelijk
Hierbij dringt zich als eerste de vraag op: wat is
christelijk? Om niet in een moeras te raken gebruik
ik hier mijn persoonlijke visie: medemenselijkheid.
Als ik mijzelf de vraag stel: is het afmaken van zoveel
(onschuldige) gezonde dieren menselijk, dan kan ik
maar één antwoord geven: nee! Vandaar
ook dit stuk. Ik hoop dat dit soort dingen omgebogen
kunnen worden naar een re?ler en menselijker
handelen. Geloof me als ik zeg dat niemand het leuk
vind al deze dieren zomaar af te maken. En geloof
me als ik zeg dat ook de mensen die dit doen, graag
een andere (menselijker) oplossing zoden zien. Ik
hoop met dit stuk hieraan een bijdrage te geven.
Verstandig?
Het ruimen zoals dat nu gebeurt berust op verstandelijk
gewogen argumenten. Deze argumentatie ziet echter
een aantal argumenten en feiten over het hoofd.
De veehouderij krijgt er een steeds slechtere
naam door, niet allen de boeren, maar ook hun
voormannen en beleidsmakers. Het aanvankelijke
medeleven van het publiek begint om te slaan in
"het zich afkeren van de moderne landbouw".
We zadelen onszelf op met kostbare onvoorspelbare
dierruimingen. De economische en sociale gevolgen
strekken verder dan de veehouders zelf. Het maakt
de sector onbetrouwbaar en instabiel, waardoor
investeringen achterwege blijven.
De ontstane sociale en priv? problemen
kunnen zich over de volgende tien jaar uitstrekken
(of langer).
Nederland wordt zo een onbetrouwbare leverancier.
De maatregelen waren juist bedoeld om een betrouwbare
leverancier te blijven. Dit in de hoop onze sterke
positie op de exportmarkt te handhaven. Dit kan
wel eens anders uitpakken. Niet alleen kunnen
andere landen zich van de Nederlandse productie
afkeren, ook kunnen andere landen in het ontstane
gat springen. Hierdoor neemt de concurrentie toe
en nemen de winstmogelijkheden af. Misschien is
het veel verstandiger de productie bij voorbaat
uit handen te geven en ons te richten op een duurzame,
betrouwbare en stabiele productie.
Ethisch
Naast wat ik onder het kopje Christelijk heb gezegd
wil ik u de volgende gedachtegang niet onthouden:
Ik heb al opgemerkt dat het waarom van het laten uitwoeden
van een ziekte wel toelaatbaar is bij zeehonden en
niet bij landbouwhuisdieren subjectief is. Dit kan
in het uiterste geval als willekeur (of discriminatie)
worden aangemerkt. Aangevoerd kan worden dat deze
termen willekeur en discriminatie normaal alleen gebruikt
worden bij mensen. Ik kan hier ook stellen dat het
mensen zijn die deze maatregelen treffen en dat onze
eigen menselijkheid hier in het geding is.
Ziektekundig
Het is natuurlijk
een lachertje om goede werkzame vaccins niet te gebruiken.
Ze zijn jaren lang met veel succes gebruikt, met voor
zover ik weet, geen schadelijke gevolgen. Dat je hierdoor
niet meer kunt onderscheiden of een dier echt ziek
is geweest of drager is of gevaccineerd is, is vanuit
ziektekundig oogpunt nauwelijks een probleem en kan
door een goede administratie ondervangen worden. Het
lijkt erop alsof er door met het "verbod op
vaccineren" een probleem gemaakt is wat er niet
is.
