Begin november 2002 startte de varkenssector een
publiciteitscampagne om het imago van varkenshouders
te verbeteren. In de Volkskrant verschenen 2 artikelen
over deze campagne onder de titel "Ze lijken er
weinig van te voelen" en "Verdoven kost tijd
en geld".
Onverdoofd castreren veroorzaakt bij biggen wel degelijk
veel pijn en stress en tast het immuunsysteem blijvend
aan. In weerwil van de publiciteitscampagne die de varkenshouders
voeren.
Door Jeroen Trommelen. Deze artikelen verschenen
5 en 12 november 2002 in de Volkskrant.
'Ze lijken er weinig van te voelen'
Afgelopen week startte de varkenssector een publiciteitscampagne
om het imago van varkenshouders te verbeteren. Een moeilijke
opdracht. Bij varkensstallen zien consumenten donkere,
betonnen loodsen voor zich waar dieren permanent gebukt
gaan onder stress. Veel van die beelden zijn trouwens
juist. Om het tegendeel te schetsen moet de trukendoos
van de reclamemaker wijd open.
Dat gebeurt dus ook. Verbaasde Volkskrant-lezers
hoorden vorige week een reclamespotje op Radio 1 en
Sky Radio waarin verteld wordt dat er veel ten goede
is veranderd in de varkenshouderij. Gevolgd door de
aftiteling: 'Zie komende zaterdag het Magazine van de
Volkskrant'. Dat klonk betrouwbaar, maar stond in dat
Magazine wel een artikel over varkens? Nee. Wel een advertorial; een advertentie die eruit ziet
als redactioneel artikel. Op de foto's tellen we tien
lieve, kleine biggetjes.
Op die website gaat de trukendoos verder open. Biggen
genieten allerlei afleiding in goedverlichte stallen
met stro en speelgoed, staat er. Ze worden wel onverdoofd
gecastreerd 'maar daar lijken ze weinig van te voelen'.
De conclusies zijn op de rand of er net overheen, constateert
bioloog dr Marko Ruis die de site op verzoek van de
Volkskrant (de echte, niet die van de advertentiepagina)
las op onjuistheden. Ruis promoveerde vorig jaar op
de rol van stress in het welzijn van Nederlandse varkens
en is nu onderzoeker bij Researchcentrum Praktijkonderzoek
Veehouderij in Lelystad.
Hij stoort zich het meest aan de opmerking over het
'pijnloze' castreren van biggetjes. 'Dat is pertinent
niet waar. Het is een zeer pijnlijke ingreep en de gevolgen
zijn lang merkbaar. Gecastreerde biggen hebben later
meer last van ontstekingen. Mogelijk wordt hun immuunsysteem
erdoor aangetast'.
Ook de indruk dat varkens tegenwoordig een luxe leven
leiden met speelgoed en daglicht is volgens de bioloog
bezijden de waarheid. 'Heel vaak zitten de dieren in
het pikkedonker. Dat is deels bedoeld om ze inactief
te houden zodat ze sneller doorgroeien'.
Stro en speeltjes vinden veel varkenshouders flauwekul
en vaak vervelen de dieren zich te pletter. Dat leidt
bijvoorbeeld tot oor- en staartbijten. 'Er is gewoon
niet genoeg afleiding'.
Of veehouders hun varkens onbeperkt tegemoet kunnen
komen in welzijn, is volgens Ruis een ander onderwerp.
'Zelf denk ik dat je het de dieren niet volledig naar
de zin kunt maken en dat je zult moeten zoeken naar
compromissen'.
Eerst maar eens op zoek naar de waarheid.
Verdoven kost tijd en geld
Wie het in zijn hoofd zou halen een hond of poes onverdoofd
te castreren, riskeert een hoge boete wegens dierenmishandeling.
Castratie van dieren geldt in Nederland als een medische
ingreep, voorbehouden aan de dierenarts. Alleen voor
varkens wordt een uitzondering gemaakt. Om economische
redenen, niet omdat de dieren er minder last van hebben.
Biggen jonger dan zeven dagen mogen overal in Europa
onverdoofd worden gecastreerd. In Nederland gaat het
jaarlijks om tien miljoen biggetjes. Boeren en boerinnen
hanteren zelf het scalpel of huren een loonwerker in,
zoals op bijgaande foto's die gemaakt zijn bij een Brabantse
varkenshouder. Verdoven kost tijd en geld. Er
zijn speciale castratiebeugels ontwikkeld om biggen
in op te hangen. De geroutineerde castreerder vindt
dat hulpmiddel lastig. Hij klemt het varken tussen de
benen om de serie operaties in straf tempo te kunnen
afwerken. De weggesneden zaadballetjes worden tussen
de andere varkens gegooid. Die eten ze met smaak op.
Twee weken geleden begonnen de varkenshouders een publiciteitscampagne
om het imago van de sector te verbeteren. Te veel mensen
denken ten onrechte dat varkens een slecht leven hebben,
vinden de varkenshouders. Volgend jaar wordt ook het
onderwijs bewerkt met die boodschap. Op de bijbehorende
website werd beweerd dat biggen niets van castratie lijken te
voelen. Die zinsnede is inmiddels geschrapt.
Onverdoofd castreren, blijkt uit wetenschappelijk onderzoek,
veroorzaakt bij de biggen veel pijn en stress en tast
het immuunsysteem blijvend aan. Het is een van de redenen
waarom mannelijke varkens sneller ziek worden dan vrouwtjes.
Tijdens de ingreep krijsen de dieren het uit van de
pijn. De arbeidsinspectie adviseert boeren tijdens het
castreren oorbeschermers te dragen.
De vereniging van dierenartsen KNMvD is tegenstander
van castratie, die gezien wordt als een aanslag op "zowel
het welzijn als de integriteit van het dier'. De Dierenbescherming
en Wakker Dier voeren er al jaren actie tegen.
Ook D66-minister Brinkhorst van Landbouw wilde ervan
af. Hij installeerde twee jaar geleden een werkgroep
van internationale deskundigen, maar die denkt pas in
2004 met "nader onderzoek' te kunnen beginnen.
Huidig demissionair minister Veerman (CDA) heeft zich
volgens zijn woordvoerster nog nauwelijks in het dossier
verdiept.
Noodzakelijk is castratie niet; zeker niet onverdoofd.
De ingreep wordt gedaan om te voorkomen dat geslachte
varkens incidenteel een onaangename "berengeur'
ontwikkelen. Consumenten zouden het vlees dan niet willen.
De grootste Britse supermarktketen Tesco verkoopt wel
vlees van ongecastreerde varkens, en ook biologisch
varkensvlees met het Eko-keurmerk kent geen afzetprobleem.
Volgens het researchinstituut ID-Lelystad bestaat er
een medicijn waarmee de dieren chemisch kunnen worden
gecastreerd. Deze immuno-castratie met het GnRH-vaccin
is diervriendelijk en betrouwbaar, ongeacht het varkensras
of de omstandigheden waaronder de dieren worden gehouden,
bleek eerder dit jaar uit promotieonderzoek.
Een andere mogelijkheid, concludeerde eerder dit jaar
een werkgroep van het ministerie van Landbouw, is slachten
voordat de dieren volwassen worden en het risico op
berengeur ontstaat. Het gaat om een verschil van enkele
weken waardoor dieren op een gewicht van 85 kilo naar
de slachterij zouden gaan, in plaats van ruim 100 kilo
nu.
Omdat niet-gecastreerde varkens beter groeien, beter
(mager) vlees opleveren, minder voer gebruiken en daardoor
ook ook minder mest produceren, hoeft die oplossing
per saldo vermoedelijk weinig of niets te kosten. Tot zover Jeroen Trommelen in de Volkskrant.
De Landelijke Dierenbescherming meldt:
Inmiddels zijn vrijwel alle Nederlandse varkensfokkers na een korte cursus overgestapt op castreren onder volledige verdoving en is vrijwel al het varkensvlees in Nederlandse supermarkten hiervan afkomstig. Of er inderdaad verdoofd gecastreerd wordt wordt gecontroleerd in het kader van de IKB kwaliteitsborgingssystemen.