Verdoven van biggetjes kost tijd en geld

Begin november 2002 startte de varkenssector een publiciteitscampagne om het imago van varkenshouders te verbeteren. In de Volkskrant verschenen 2 artikelen over deze campagne onder de titel "Ze lijken er weinig van te voelen" en "Verdoven kost tijd en geld". Onverdoofd castreren veroorzaakt bij biggen wel degelijk veel pijn en stress en tast het immuunsysteem blijvend aan. In weerwil van de publiciteitscampagne die de varkenshouders voeren. Door Jeroen Trommelen. Deze artikelen verschenen 5 en 12 november 2002 in de Volkskrant.

'Ze lijken er weinig van te voelen'

Afgelopen week startte de varkenssector een publiciteitscampagne om het imago van varkenshouders te verbeteren. Een moeilijke opdracht. Bij varkensstallen zien consumenten donkere, betonnen loodsen voor zich waar dieren permanent gebukt gaan onder stress. Veel van die beelden zijn trouwens juist. Om het tegendeel te schetsen moet de trukendoos van de reclamemaker wijd open. Dat gebeurt dus ook. Verbaasde Volkskrant-lezers hoorden vorige week een reclamespotje op Radio 1 en Sky Radio waarin verteld wordt dat er veel ten goede is veranderd in de varkenshouderij. Gevolgd door de aftiteling: 'Zie komende zaterdag het Magazine van de Volkskrant'. Dat klonk betrouwbaar, maar stond in dat Magazine wel een artikel over varkens? Nee. Wel een advertorial; een advertentie die eruit ziet als redactioneel artikel. Op de foto's tellen we tien lieve, kleine biggetjes. Op die website gaat de trukendoos verder open. Biggen genieten allerlei afleiding in goedverlichte stallen met stro en speelgoed, staat er. Ze worden wel onverdoofd gecastreerd 'maar daar lijken ze weinig van te voelen'. De conclusies zijn op de rand of er net overheen, constateert bioloog dr Marko Ruis die de site op verzoek van de Volkskrant (de echte, niet die van de advertentiepagina) las op onjuistheden. Ruis promoveerde vorig jaar op de rol van stress in het welzijn van Nederlandse varkens en is nu onderzoeker bij Researchcentrum Praktijkonderzoek Veehouderij in Lelystad. Hij stoort zich het meest aan de opmerking over het 'pijnloze' castreren van biggetjes. 'Dat is pertinent niet waar. Het is een zeer pijnlijke ingreep en de gevolgen zijn lang merkbaar. Gecastreerde biggen hebben later meer last van ontstekingen. Mogelijk wordt hun immuunsysteem erdoor aangetast'. Ook de indruk dat varkens tegenwoordig een luxe leven leiden met speelgoed en daglicht is volgens de bioloog bezijden de waarheid. 'Heel vaak zitten de dieren in het pikkedonker. Dat is deels bedoeld om ze inactief te houden zodat ze sneller doorgroeien'. Stro en speeltjes vinden veel varkenshouders flauwekul en vaak vervelen de dieren zich te pletter. Dat leidt bijvoorbeeld tot oor- en staartbijten. 'Er is gewoon niet genoeg afleiding'. Of veehouders hun varkens onbeperkt tegemoet kunnen komen in welzijn, is volgens Ruis een ander onderwerp. 'Zelf denk ik dat je het de dieren niet volledig naar de zin kunt maken en dat je zult moeten zoeken naar compromissen'. Eerst maar eens op zoek naar de waarheid.

Verdoven kost tijd en geld

Wie het in zijn hoofd zou halen een hond of poes onverdoofd te castreren, riskeert een hoge boete wegens dierenmishandeling. Castratie van dieren geldt in Nederland als een medische ingreep, voorbehouden aan de dierenarts. Alleen voor varkens wordt een uitzondering gemaakt. Om economische redenen, niet omdat de dieren er minder last van hebben. Biggen jonger dan zeven dagen mogen overal in Europa onverdoofd worden gecastreerd. In Nederland gaat het jaarlijks om tien miljoen biggetjes. Boeren en boerinnen hanteren zelf het scalpel of huren een loonwerker in, zoals op bijgaande foto's die gemaakt zijn bij een Brabantse varkenshouder. Verdoven kost tijd en geld. De foto van castratie is niet afkomstig uit de Volkskrant

De foto van castratie is niet afkomstig uit de Volkskrant

Er zijn speciale castratiebeugels ontwikkeld om biggen in op te hangen. De geroutineerde castreerder vindt dat hulpmiddel lastig. Hij klemt het varken tussen de benen om de serie operaties in straf tempo te kunnen afwerken. De weggesneden zaadballetjes worden tussen de andere varkens gegooid. Die eten ze met smaak op. Twee weken geleden begonnen de varkenshouders een publiciteitscampagne om het imago van de sector te verbeteren. Te veel mensen denken ten onrechte dat varkens een slecht leven hebben, vinden de varkenshouders. Volgend jaar wordt ook het onderwijs bewerkt met die boodschap. Op de bijbehorende website werd beweerd dat biggen niets van castratie lijken te voelen. Die zinsnede is inmiddels geschrapt. Onverdoofd castreren, blijkt uit wetenschappelijk onderzoek, veroorzaakt bij de biggen veel pijn en stress en tast het immuunsysteem blijvend aan. Het is een van de redenen waarom mannelijke varkens sneller ziek worden dan vrouwtjes. Tijdens de ingreep krijsen de dieren het uit van de pijn. De arbeidsinspectie adviseert boeren tijdens het castreren oorbeschermers te dragen. De vereniging van dierenartsen KNMvD is tegenstander van castratie, die gezien wordt als een aanslag op "zowel het welzijn als de integriteit van het dier'. De Dierenbescherming en Wakker Dier voeren er al jaren actie tegen. Ook D66-minister Brinkhorst van Landbouw wilde ervan af. Hij installeerde twee jaar geleden een werkgroep van internationale deskundigen, maar die denkt pas in 2004 met "nader onderzoek' te kunnen beginnen. Huidig demissionair minister Veerman (CDA) heeft zich volgens zijn woordvoerster nog nauwelijks in het dossier verdiept. Noodzakelijk is castratie niet; zeker niet onverdoofd. De ingreep wordt gedaan om te voorkomen dat geslachte varkens incidenteel een onaangename "berengeur' ontwikkelen. Consumenten zouden het vlees dan niet willen. De grootste Britse supermarktketen Tesco verkoopt wel vlees van ongecastreerde varkens, en ook biologisch varkensvlees met het Eko-keurmerk kent geen afzetprobleem. Volgens het researchinstituut ID-Lelystad bestaat er een medicijn waarmee de dieren chemisch kunnen worden gecastreerd. Deze immuno-castratie met het GnRH-vaccin is diervriendelijk en betrouwbaar, ongeacht het varkensras of de omstandigheden waaronder de dieren worden gehouden, bleek eerder dit jaar uit promotieonderzoek. Een andere mogelijkheid, concludeerde eerder dit jaar een werkgroep van het ministerie van Landbouw, is slachten voordat de dieren volwassen worden en het risico op berengeur ontstaat. Het gaat om een verschil van enkele weken waardoor dieren op een gewicht van 85 kilo naar de slachterij zouden gaan, in plaats van ruim 100 kilo nu. Omdat niet-gecastreerde varkens beter groeien, beter (mager) vlees opleveren, minder voer gebruiken en daardoor ook ook minder mest produceren, hoeft die oplossing per saldo vermoedelijk weinig of niets te kosten. Tot zover Jeroen Trommelen in de Volkskrant.

De Landelijke Dierenbescherming meldt: Inmiddels zijn vrijwel alle Nederlandse varkensfokkers na een korte cursus overgestapt op castreren onder volledige verdoving en is vrijwel al het varkensvlees in Nederlandse supermarkten hiervan afkomstig. Of er inderdaad verdoofd gecastreerd wordt wordt gecontroleerd in het kader van de IKB kwaliteitsborgingssystemen.