Het gevaar van antibiotica bij concentraties van dieren

Waarom wordt antibiotica zo veel gebruikt?

Antibiotica wordt al tientallen jaren toegevoegd aan veevoeder voor varkens en kippen om een aantal redenen. Het verkleint de kans op het uitbreken van ziektes tussen de opeengepakte dieren. Daarnaast versnelt het de groei van de dieren. Uiteindelijk scheelt dat de bio-industrieel dus geld. De hoeveelheid antibiotica vermengd in het veevoer is immens: een kwart miljoen kilo per jaar. Het gevaar is dat de bacteriën in de ingewanden van het dier resistent worden. Tussen allerlei soorten bacteriën wordt deze resistentie uitgewisseld. Uitwisseling vindt ook plaats tussen dier en mens. Normaal gesproken vormen deze bacteriën geen gevaar, maar wanneer de mens verzwakt is (bijvoorbeeld door een operatie) dan zal het toedienen van antibiotica in het ziekenhuis de ongestoorde groei van de resistente bacteriën in het zieke en kwetsbare lichaam tot gevolg hebben. De kans is levensgroot dat de patiënt vervolgens overlijdt. Omdat het aantal soorten bacteriën dat resistent is groeit, vermindert het aantal soorten nog werkzame antibiotica en nadert dit aantal de nul. Vanaf dan is er geen redding meer mogelijk voor levensbedreigende bacteriële infecties voor vleeseters en voor vegetariërs. Weliswaar zijn bacteriën geen virussen, maar naar schatting een op de drie varkens in Nederland draagt influenzavirussen bij zich, overblijfselen van de Spaanse of de Hongkonggriep -H1N1 en H3N2. Het varken is een bekend mengvat van virussen en als H7N7 zich mengt met H1N1 of H3N2 dan ontstaat er een griepvirus dat mensen kan besmetten én nieuw is -de mens is er dus nog niet tegen beschermd (Trouw, 17 april 2003). Zo zijn vrijwel zeker de grote griepepidemieën van de twintigste eeuw ontstaan: de Spaanse griep van 1918, de Aziatische griep van 1957 en de Hongkonggriep van 1968, alle met vele miljoenen slachtoffers.

Stijgt of daalt het gebruik van antibiotica?

Bij de vleesvarkens steeg het antibioticagebruik in 2005 het meest (met 10,1 procent) ten opzichte van 2004. Ook de zeugen kregen 6,3 procent meer antibiotica. Het antibioticagebruik bij deze dieren stijgt naarmate het aantal grootgebrachte biggen per dier stijgt. Vleeskuikens kregen in 2005 3,7 procent meer antibiotica. Met deze stijging neemt het gevaar van resistente MRSA-bacteriën toe. Wim Köhler schreef 26 april 2003in de NRC: "Meer dan de helft van de 9 miljard varkens op de wereld leeft in China. En 70 procent van het irrigatiewater dat Chinezen gebruiken is verontreinigd met dierlijke uitwerpselen. Dat vergroot de kans op het overspringen van virussen van dier naar mens. Niet alleen de SARS-dreiging komt uit China. In 1997 is daar ook een vogelgriepvirus ontstaan, waar in Hongkong mensen aan zijn gestorven". Virussen laten zich alleen bedwingen door isolatie. En ze zijn uit te roeien door vaccinatie. Internationale handelsverdragen vereisen echter open grenzen met vrij verkeer van goederen. Die verdragen zijn tot stand gekomen om de wereldhandel te stimuleren. Het is duidelijk dat de gezondheidsaspecten daarbij een te ondergeschikte rol hebben gespeeld. De virusuitbraken van de afgelopen jaren maken duidelijk dat die situatie onhoudbaar is geworden. Voor een oplossing op langere termijn moet de volksgezondheid hoger op de agenda van het wereldhandelsoverleg prijken".
Lees meer over De beestjes in ons (bol.com).

Tienduizend doden door antibiotica-resistente bacteriën

Zo'n tienduizend mensen in Europese ziekenhuizen sterven jaarlijks aan bacteriën die ongevoelig zijn voor antibiotica. Dat heeft het Universitair Medisch Centrum in Utrecht berekend in opdracht van de Europese Commissie. De slachtoffers zijn meestal verzwakte patiënten. Zij bezwijken onder meer aan de zogenaamde "ziekenhuisbacterie". Volgens de onderzoekers moet er een nieuw soort antibioticum worden ontwikkeld, anders zullen in de toekomst veel infecties niet meer te behandelen zijn. Tot zover BNR-nieuwsradio (april 2004). Sinds 2004 zijn er maatregelen genomen om het gebruik van antibiotica beter te monitoren. Volgens de sector is sindsdien het gebruik afgenomen, maar het vermoeden bestaat dat boeren antibiotica zelf toedienen en het niet meer door de veearts bestellen om kosten te besparen. Het ongewenste effect daarvan is dat we niet meer weten hoeveel antibiotica er wordt toegediend. Het gemiddelde slachtgewicht is sindsdien niet afgenomen, vandaar het vermoeden op anonieme toediening. Bij vleeskuikens worden zogenoemde coxiodiostatica gebruikt. Dat zijn antibiotica die niet zo hoeven te worden genoemd en dus preventief door het voer gaan.