Is het BSE-gevaar geweken?

1 op 2.000 Britten draagt eiwitten die duiden op besmetting met variant-Creutzfeldt-Jakob (vCJD): de ziekte die afkomstig is van gekke koeien. Dat blijkt uit een onderzoek van de Britse Centrum voor Infectieziekten, dat in 2013 in het medische vakblad BMJ verschijnt. De nieuwe cijfers laten zien dat twee keer zoveel Britten besmet zijn als men dacht. Duizenden Britten zouden de komende jaren last kunnen krijgen van de ziekte. Onderstaand artikel is geschreven in 2005. Sindsdien is het BSE gevaar in Nederland aanzienlijk verminderd omdat koeien en schapen geen vermalen dieren (diermeel) meer te eten krijgen. Maar in 2012 werd herintroductie van diermeel weer overwogen. Meer informatie is te vinden in het rapport 'Kosten - baten analyse van herintroductie van verwerkt dierlijk eiwit in voeders voor pluimvee en varkens in een systeem van volledige kanalisatie' op de website van Wageningen UR Livestock Research. bron: Wageningen UR Livestock Research, 03 mei 2012.

Volgens voormalig landbouwminister Brinkhorst is het Nederlandse vlees zonder gevaar te consumeren. Hij baseert dit vertrouwen op het lage percentage BSE-gevallen in Nederland in de afgelopen jaren. Daar zijn echter nog wel wat kanttekeningen bij te plaatsen.

Bovenop de in Nederland aangetroffen gevallen komen nog bijna evenveel gevallen die in het buitenland zijn aangetroffen. Het betreft dieren die uit Nederland zijn ingevoerd en in ons land waarschijnlijk besmet zijn geraakt.
In Nederland is nog geen BSE aangetroffen bij uit andere landen ingevoerd vlees. Dat is vreemd want in het buitenland slaagt men daar wel in. Landen als Ierland voeren veel vlees uit (Greenfield) en hebben al jaren de BSE niet onder controle en testen relatief weinig op BSE (alleen als het dier verdachte verschijnselen vertoont).
Hoe betrouwbaar zijn de BSE-testen? Volgens Wim Köhler in het NRC is er geen garantie. Verschilt de betrouwbaarheid voor jongere en voor oudere dieren? Er worden alleen risico-runderen getest na 1 januari 2001, hoe risicovol zijn niet-risicorundeRené Volgens BSE-deskundige Osterhaus zijn tegen de 8 gevallen van BSE die ooit zijn ontdekt in Nederland er 150 door de keuring gekomen. De huidige BSE-test haalt alleen de BSE-besmette dieren uit de voedselketen in de allerlaatste fase van de besmetting. Van de 4 1/2 jaar dat een rund besmet kan zijn, geeft de test alleen in het laatste half jaar een positief (besmet) resultaat. De andere dieren komen ten onrechte als 'BSE-vrij' in de voedselketen.
Er is (bijvoorbeeld door Frankrijk) vlees uitgevoerd en in het buitenland op de markt gebracht, terwijl dit vlees in Frankrijk niet gegeten mocht worden.
Nederlandse koeien worden niet oud. Lang voordat BSE zich manifesteert wordt de gemiddelde melkkoe (met 4 tot 5 jaar) al geslacht. Een eventuele besmettelijke BSE-vorm kan jaren voortwoekeren zonder dat het tot verdachte verschijnselen leidt.
Boeren hebben er financieel belang bij om dieren met verdachte verschijnselen zo snel mogelijk te laten slachten. Er zijn gevallen bekend dat dierenartsen werden bedreigd om zieke koeien tot gezond te laten verklaren, waarna het vlees in de normale verkoop terechtkwam.
Het duurt lang voordat de gevolgen zichtbaar zullen zijn. De eerste symptomen van Creutzfeldt-Jakob (na een incubatietijd van waarschijnlijk 10 tot 30 jaar) zijn vermoeidheid, stoornissen in het gevoel, beven en onwillekeurige spiertrekkingen, fysiek ongemak, slapeloosheid, verlies van eetlust en het onvermogen om zich te concentreren. Naarmate de ziekte zich verder ontwikkelt, nemen het geheugenverlies en andere componenten van het geestelijk vermogen snel af.
We weten pas zeker hoe ernstig de risico's zijn van BSE als we meer weten over de incubatietijd van CJD. Hoe langer deze is, des te ernstiger kan de ziekte zijn. Immers de huidige maatregelen zullen minder streng zijn en de omvang en de effecten worden pas later bekend.

Wat moet er gebeuren?

Het is duidelijk dat de financiële verleiding om te frauderen en gevaarlijk te werken moet worden weggenomen. Het mooiste zou zijn als alle landen de in- en export van vlees en zuivel zouden afschaffen en de bedrijfsvoering in de veehouderij in eigen land op biologisch, ecologische basis zouden verplichten. Dit zou vrijwel alle problemen in en rond de bio-industrie opheffen. Deze maatregel zou extra effectief zijn omdat dan ook de prijs van vlees en zuivel zou stijgen, waardoor de consumptie afneemt. Wanneer deze hogere prijs ook nog in evenredige mate zou doorwerken in het inkomen van de veehouder zou het helemaal mooi zijn.

BSE steekt in Europa steeds minder vaak de kop op. Eind 2003 werden gemiddeld ongeveer honderd gevallen per maand ontdekt, tegen 175 een jaar eerder en 250 een jaar daarvoor. Eind 2000 zijn (geheel volgens de verwachting) de eerste gevallen in Frankrijk en Ierland opgetreden. Portugal meldt de laatste jaren alleen gevallen van "oude" CJD te hebben, maar autopsie heeft in dat land geen hoge prioriteit. In Zwitserland is het opduiken van de eerste CJD-zieke nu eveneens waarschijnlijk. Het totaal aantal CJD-gevallen in de UK in mei 2004, in totaal opgetreden na 1991, bedraagt 141. The Times meldt maart 2006 dat het aantal mensen dat zonder het zelf te weten besmet kan zijn, volgens onderzoekers moet worden bijgesteld van 4.000 naar 14.000. Hoe groot de kans is op en de incidentie van CJD voor Nederland is afhankelijk van de betrouwbaarheid van berichtgeving afkomstig van de verantwoordelijke instanties. Omdat de belangen van de export groot zijn, is enige wantrouwen gerechtvaardigd. Klik hier voor cijfers over de consumptie van rundervlees en diermeel en incidentie van BSE en CJD. Er is ook een website van de CJD foundation.