Is het wel verstandig om dieren te eten?

Uitgaande van vrijheid als grondrecht voor mens en dier is de morele plicht van de mens om de vrijheid van anderen te respecteren. Valt het (niet) eten van vlees dan ook onder deze morele verplichting? De veganist, die zo min mogelijk gebruik van dieren wil maken, zal dit zeker beamen. De kans is groot dat de vegetariër dit ook zal onderschrijven, al zijn er onder hen ook die om gezondheidsredenen geen vlees eten en voor wie een bezwaar als het slachten van dieren niet relevant is. Onderwerpen in dit artikel zijn de volgende.

Eten zonder vlees wordt steeds normaler.
Minder vlees eten is gezonder.
Is wild eten dan beter?
Is vis eten dan beter dan vlees?
Wat zeggen ethici en filosofen?
en sommige biologen?

De groep van vleeseters is in tweeën te delen: zij die bio-industrievlees eten en zij die biologisch vlees eten van bijvoorbeeld de Groene Slager. Dat mensen die bio-industrievlees eten hun plicht verzaken is iets wat we op Animal Freedom duidelijk willen stellen: we vinden dat hier een morele grens wordt overschreden. De herkomst en fundering van de morele grens hebben we onderbouwd met het artikel over vrijheid als grondrecht voor dieren. Door de bio-industrie vindt roofbouw plaats op de aarde, het milieu, de menselijke gezondheid en het dierlijke welzijn. Of mensen die biologisch of vergelijkbaar vlees eten een morele grens overschrijden hangt af hoe je aankijkt tegen het recht van mensen om dieren wel of niet te mogen doden. Vleeseters zullen zich verdedigen door aan te voeren dat het dier voor zijn dood een dierwaardig leven heeft gehad. Daarmee echter heeft de mens nog niet het recht verworven om dieren te doden.

Zwakke argumenten

De vleeseter kan (behalve dat hij vlees lekker vindt) alleen maar aanvoeren dat vlees gemakkelijk en voedzaam voedsel is. Mogelijk voert hij nog aan dat in de vrije natuur bepaalde dieren ook andere dieren eten. Dieren hebben echter geen andere keuze, de mens wel en daarmee een verantwoordelijkheid voor zijn voedselkeuze. Wanneer je iemand er op aanspreekt dat hij vlees uit de bio-industrie eet, dan is het vaak gehoorde, maar zwakke argument ter verdediging dat hij de vrijheid heeft om zelf te bepalen of hij wel of niet vlees eet niet voldoende, immers hij heeft een morele grens overschreden…… Het laten slachten van dieren wordt gedaan omwille van het plezier in het eten van vlees. Het is geen motief dat bewondering verdient. Zeker wanneer je het recht op leven laat vallen onder het recht op vrijheid, dan ontkom je niet aan de conclusie dat het doden (voor het plezier van lekker eten) een aantasting van de grondrechten van dieren is. De mens die vindt dat hij niet verantwoordelijk zou mogen zijn voor het doden van dieren kan dit dilemma beter ontlopen door geen vlees meer te eten. Er is veel te zeggen voor een vleesloos menu: de afwegingen van geweten, gezondheid, smaak en kosten vallen allemaal ten gunste uit voor het laten staan van vlees.

Eten zonder vlees wordt steeds normaler

Iemand kan bij deze ontwikkeling denken: "vrijheid, blijheid, maar ik vind dat vlees bij een maaltijd past". Hij kan ook denken: "een maaltijd zonder vlees kan ook lekker zijn". Wat wij willen is dat mensen ook gaan denken: is het wel verantwoord om bio-industrievlees te eten? Iedereen heeft in de afgelopen jaren de schandalen in de vleesindustrie kunnen vernemen: dioxine, hormonen, varkenspest en BSE. Deze schandalen wijzen op de onverschilligheid van mensen over het lot van dieren. Hoe is het moreel te verdedigen om vlees te eten van dieren uit de bio-industrie? Dat is het niet. De vleeseter echter haalt slechts onverschillig zijn schouders op. Wij vinden het een kwestie van beschaving om je leven zo in te richten dat je de vrijheid van alle levende wezens respecteert. Een dier verdient een beter leven dan de wachtkamer voor de dood die wij bio-industrie noemen.

Minder vlees eten is gezonder

schijf van vier Wat is er eigenlijk op tegen om eens wat vaker het vlees te laten staan? Dat vegetarisch eten lekker kan zijn, is ondertussen gemeenzaam bekend. Voor een goede gezondheid is een gelijke verhouding eiwitten afkomstig van dieren en afkomstig van planten beter dan de verhouding zoals deze gemiddeld nu is, namelijk twee keer zoveel dierlijke als plantaardige eiwitten. Vegetariërs leven duidelijk zo gezond dat er verzekeringsmaatschappijen zijn die hen een lagere premie aanbieden.

Vlees produceren en eten draagt het meest bij aan de opwarming van de aarde en de afname van de biodiversiteit. Het is ook slecht voor het milieu.

Is wild eten dan beter?

Het is naïef om te denken dat alle wild op de menu's van restaurants afkomstig zou zijn uit de natuur. Bijna de helft (45% meldt Wakker Dier) van het wild in de winkels komt uit fokkerijen en niet uit de natuur. Herten worden gehouden door hertenfokkers. De site van de dierenbescherming (DB) meldt het volgende. "Veel mensen zetten met Kerst wild op het menu. Echter in veel gevallen is het wild niet zo wild als de naam suggereert. Neem het hert: het aantal dieren dat jaarlijks wordt geschoten, gemiddeld zo'n 450 stuks, is lang niet voldoende om aan de vraag naar hertenvlees te voldoen. Daarom worden ze gefokt en wordt er hertenvlees geïmporteerd uit België, Groot-Brittannië en Nieuw-Zeeland. Grote kans dus, dat het 'wild' op uw bord helemaal niet uit het wild komt. Voeg bij deze wetenschap dat herten absoluut niet geschikt zijn om in gevangenschap te houden en vraag u dan nog eens af of er überhaupt wel hert op tafel moet komen". Tot zover de DB.

Is vis eten dan beter dan vlees?

Je zou nog kunnen redeneren: vissen leven vrij in de zee, dus zij hebben voor die tijd een goed leven gehad. Tja, de zee wordt steeds leger, de Noordzee bevat nog maar de helft van de vissoorten van vroeger. Zalm, paling en forel worden gekweekt in grote bakken als een vorm van bio-industrie, inclusief het gebruik van antibiotica. Veel van de vis die uit zee wordt gevangen wordt als voer aan deze dieren gevoerd. Omdat dichtbij huis steeds minder valt te vangen en de boten steeds groter en onafhankelijker van hun thuishaven zijn geworden, gaan de vissers steeds verder van huis om te vissen. Voor de kust van Afrika bijvoorbeeld vangen EU vissers met hun enorme sleepnetten de vis weg voor de Afrikaanse vissers. Los van de broodroof wordt ook nog eens de bodem en daarmee de ecologie daar volkomen geruïneerd. Voor een overzicht van misstanden in en rond de visindustrie, klik hier. Dus ook vis is niet altijd een alternatief voor vlees.

Klik hier voor meer over- en afwegingen rond een gezond geweten. Niet altijd is duidelijk of gewoon stoppen met vlees goed gaat. Klik hier voor een verslag van 2 ex-vegetariërs met vage klachten. Sommigen eten geen vlees vanwege hun geloof. Anderen vinden het dom om vlees te eten. Historicus Bernd Timmerman vindt het zijne van.

Ten aanzien van wild zwijn geldt iets soortgelijks: veel worden gehouden in speciale boerderijen in Polen. Konijnen en fazanten worden in kooien gehouden, fazanten worden kortstondig losgelaten en volkomen weerloos onder het mom van plezierjacht afgeknald. Hazen komen uit Argentinië en schijnen steeds jonger te worden afgeschoten vanwege de toegenomen vraag. Wat zeggen bekende filosofen en ethici? Moet je vegetariër zijn of mag je dieren eten? De andere kant van de hamburger is volgens filosoof Michiel Korthals, dat de kuddes die aan McDonald's leveren de biodiversiteit verdrukken. En het geproduceerde fastfood heeft een verslavende werking: "Een hamburger heeft 500 calorieën. Dat is een kwart van de 2000 calorieën die een mens van vijfentwintig dagelijks nodig heeft. Maar de hamburger vult niet; het hongergevoel blijft. Door het eten van hamburgers verliest de mens zijn controle over het hongergevoel, met alle nadelige gevolgen van dien'.

Startpagina voor vegetariërs. Voor een wat luchthartiger kijk op vlees eten, lees het antwoord dat Midas Dekkers gaf in een interview in het Milieudefensie Magazine van februari 2004. U heeft voor een groene man opvallende ideeën over eten: vegetarisch fabriekseten heeft de toekomst. "Volgens filosoof Peter Singer maakt de mens zich schuldig aan 'Speciësisme': we trekken onze eigen soort voor, terwijl het volgens hem tijd wordt dat we dieren, net als negers en vrouwen, als mensen gaan beschouwen en dat je dus eigenlijk ook geen varkens meer moet eten. Na een lezing van Singer ben ik twee jaar vegetariër geweest omdat ik geen speld tussen zijn redenatie kreeg. Het waren de twee zwartste jaren van mijn leven. Het betekent namelijk dat je je Quorn en Quarn moet eten en allemaal enge sappen moet drinken. Geen kwaad woord over vegetariërs, ze hebben gelijk, helaas kun je dat niet eten. En ze hebben de twee afschuwelijkste woorden bedacht die er bestaan: specieïsme en intrinsieke waarde. Je holt toch naar de Hema om een worst te kopen als iemand die woorden uit zijn mond laat rollen. Startpagina voor veganisten. De allerlekkerste dingen van deze hele wereld, drank en snoep, komen uit de fabriek. Als we in de fabriek eenmaal de truc doorhebben, kunnen we eten maken met behulp van micro-organismen of andere eenvoudige beestjes, waar zelfs Lenie 't Hart geen medelijden mee krijgt. En Weesp is groot genoeg om heel Nederland van voedsel te voorzien. Juist ook in een fabriek heb je de kringloop veel beter in de hand dan wanneer je je mest op een weiland spuit en de helft binnen een mum van tijd via het grondwater wegspoelt en nooit meer terugvindt. Nu is eten bloed en schijt en kots en angst, zweet en narigheid. Als je dat zou kunnen vervangen door eten uit de fabriek en je laat het aan reclamejongens over -die maken ons ook wijs dat bier en jenever in ambachtelijke ketels wordt gestookt- om het er op een slimme manier doorheen te hengsten, dan maken we weer kans met het vegetarisme. Maar ik zeg dit natuurlijk ook vanwege mijn schuldgevoel dat ik niet doe wat ik vind dat ik moet doen, te weten ophouden met vleeseten".

Dit artikel is ook beschikbaar via printing on demand als onderdeel van een boek.

Lees op het weblog meer over vegetarisme (of over vegetariërs of veganisme).