Presentator Ivo de Wijs: tussen 'eco-nar' en 'groen geweten'
Nertsen fokkers hoef ik niet in de studio
Tussen de klassieke muziek, reportages en rubrieken door klinken in Vroege Vogels de kritische,
lyrische, en satirische teksten van De
Wijs. 'Het light verse heb ik toegevoegd aan de formule. Soms is het ook gewoon meligheid hoor'.
Al een kwart eeuw stemt de luisteraar
elke zondagochtend af op Vroege Vogels.
Het best beluisterde programma van radio 1 richt zich op natuur en milieu. Presentator Ivo de Wijs september 2003 in Spaarmotief van de ASN Bank over zijn werk voor de jubilerende
'groene kerk op zondag'.
Circus
Een groeiende liefde voor de natuur motiveerde hem
de afgelopen achttien jaar. 'Toen ik begon, wist ik
geen fluit van de natuur. Ik dacht: je moet altijd de
natuur in, ze komt nooit eens naar je toe. Vogels vond
ik wel leuk.
Maar dat is luie natuurliefde, die lok je gewoon naar
je toe met broodkruimels. Vroeger zat ik op vakantie
met een boek voor een huisje, nu stippel ik zelfs wandelroutes
uit. En heb ik van dat gezonde schoeisel, een verrekijker,
en zowaar een korte broek, en dat met mijn benen'.
'Ook heeft Vroege Vogels mijn liefde voor de klassieke
muziek verder aangewakkerd, en ben ik door het programma
lyrische teksten gaan schrijven. Laatst iets over een
klein circus dat ik hier 's nachts in Amsterdam-Noord
zag staan. Waar dromen de circusartiesten nu van? -
dacht ik'.
Op de cover van een televisiegids werd De Wijs tot 'groen
geweten van Nederland' uitgeroepen. De Volkskrant noemde
de tekstdichter een 'eco-nar'. 'ik ben als presentator
het uithangbord van het programma. Inmiddels hang ik
zo lang buiten, dat ik ook wel weet wat zich binnen
afspeelt. Maar 'groen geweten' is teveel eer. Je moet
mijn leven niet langs de milieumeetlat gaan leggen.
'Eco-nar' vind ik te lollig. Het programma gaat ergens
over. De waarheid zal in het midden liggen. Ik ben blij
als ik in mijn presentatie symbool kan staan voor de
Nederlander, die vaak ook niet begrijpt waarom het gaat
zoals het gaat op het gebied van natuur en milieu. Daar
kan ik een stem aan geven en dat doe ik dus ook'.
Extacy
Vroege Vogels ontwikkelde een vaste schare luisteraars
en kreeg altijd veel lof. In 1994 kwamen er 70.000 fans
naar de Nationale Natuur en Milieu Manifestatie die
het programma organiseerde. De Wijs verklaart de populariteit
uit de goede organisatie achter het programma, de kwaliteit
van de medewerkers, de geboden afwisseling binnen een
herkenbaar geluid, het 52 keer per jaar in de ether
zijn en het uitzendtijdstip: 'Iedereen die geen
XTC gebruikt op zaterdag, kan naar ons programma luisteren'.
Mooie herinneringen heeft hij aan bijzondere uitzendingen,
zoals die waarin de natuur een hele nacht tot aan het
ochtendgloren werd gevolgd. Van uilen tot nachtbloemen
en tenslotte het kraaien van de haan. Of de uitzending
gewijd aan de bedreigde Cleynemoethplassen in Brabant
- een gebied dat Ivo de Wijs verzon. De VVV in Tilburg
stond voor een groot raadsel.
Er kwam ook kritiek. 'De groene kerk op zondag' - inmiddels
een soort geuzennaam - zou moralistisch zijn. 'Het eeuwige
verwijt. Ik denk dat het meevalt: we zijn -godzijdank-
een radioprogramma en geen actiegroep of politieke partij.
Onze doelstelling is leuke radio maken. Maar dat verwijt
van moralisme is méér waar, dan dat het
programma somber zou zijn. Ik haal wel eens onder uit
de zak, ben wel eens kwaad. Maar volgens mij is Vroege
Vogels met z'n muziek en zijn toon helemaal niet pessimistisch.
Ja, wij gaan de luisteraar natuurlijk geen rad voor
ogen draaien. Ik zeg wel eens: "Hoor eens, wilt
u dan dat we uitgestorven vogels van een bandje laten
horen"?
Dikbilfokkers
Dat Vroege Vogels de milieubeweging alle ruimte geeft,
en de bad guys nauwelijks gelegenheid krijgen om iets
terug te zeggen, verwerpt De Wijs. 'Wij hebben zat hoor-wederhoor.
Verslaggever en regisseur Joost Huijsing is op reportages
in elkaar geslagen door jagers, boeren, veilinghouders
en dikbilfokkers. Er zijn de nodige brillen gesneuveld,
petten verloren en microfoons beschadigd. We begeven
ons dus best wel aan de overkant! Bij genuanceerde onderwerpen
brengen we ook wel degelijk verschillende standpunten
over het voetlicht, zoals onlangs bij een onderwerp
over het creëren van nieuwe natuur'.
'In de studiogesprekken is dat anders. Een nertsenfokker
hoef ik niet in de studio. Ik weet precies wat die gaat
zeggen. We hadden een keer een jager. Dat was precies
even deerniswekkend als ik dacht. Jagen was eerlijk,
schoon mannenwerk. De helft van de konijnen moest worden
omgelegd, vossen een kopje kleiner gemaakt. Ik heb tegen
de redactie gezegd: "Dit nooit meer." Want
is het anders de volgende keer een legbatterijhouder?
Als programma zijn we mordicus tegen zulke praktijken.
Je kan ook niet elke week ruzie in je uitzending hebben'.
We beginnen de uitzending meestal met natuur, over
het mooie ervan, het tweede deel gaat over de teloorgang'.
'Sinds Balkenende aan het bewind is, gaat het een stuk
slechter met het natuur- en milieubeleid. De opkomst
van het collectief sportschoolongenoegen van de LPF
maakte het er ook niet beter op. Tijdens Paars was er
wel eens een overwinning, zoals het verbod op boren
in de Waddenzee. Inmiddels teruggedraaid. Er is nu een
absolute stap teruggezet. Dat is best deprimerend na
25 jaar groene radio maken. Waar doe je het dan voor?
Toch blijft het: frappez, frappez toujours! De ene keer
ben je blij met een grote klont, de andere keer met
een kleine klont. Je blijft doorgaan om de waarde van
natuur en milieu aan te tonen, en dat het anders kan.
De mensen in Nederland weten dat inmiddels wel, denk
ik. Nu de politiek nog.