Niet Nederlandse landbouw, maar landbouwbeleid EU saneren
De Europese veehouderij verkeert
in een crisis. Na epidemiën van varkenspest en BSE
grijpt nu ook de mond- en klauwzeer om zich heen. De televisie
vertoont dagelijks apocalyptische beelden van gedode en
brandende dieren. Heel Europa wordt aan het denken gezet
over de vleesproductie en -consumptie. Dat is, ondanks
alle ellende, winst. Maar helaas zijn het ook hoogtijdagen
voor al te simpele theorieën.
Onder de onheilspellende titel "Ruim de sector"
schrijft Marcel van Dam in deze krant op 22 maart dat
de landbouw in Nederland moet worden weggesaneerd, net
als eerder de scheepsbouw, de mijnbouw en de textielsector.
De landbouw is immers niet concurrerend, kost belastingbetaler
en consument veel geld, doodt zonder noodzaak dieren,
belast het milieu en schaadt ontwikkelingslanden. Het
geld kan maar beter worden besteed aan omschakeling van
boeren naar natuurbeheer en recreatie.
Van Dam's kritiek is niet nieuw en snijdt hout. Maar met
zijn conclusie dat de landbouw dan maar uit Nederland
weg moet, slaat hij de plank mis. Hij verwisselt stelselmatig
Nederlandse en Europese problemen.
Na alle ellende van de laatste jaren wordt het tijd
de hele Nederlandse landbouw te "ruimen".
Dat schreef Marcel van Dam 22 maart 2001 in het forum
van de Volkskrant. Volgens Wouter van der Weijden en
Eric Hees is dat onzin. Niet de Nederlandse landbouw,
maar het Europese landbouwbeleid moet worden gesaneerd.
Met toestemming overgenomen. Dit artikel verscheen
in het forum van de Volkskrant van dinsdag 27
maart 2001. Wouter van der Weijden en Eric Hees< zijn werkzaam bij
de stichting Centrum
voor Landbouw en Milieu te Utrecht.
Op het diergezondheidsbeleid
is de laatste weken heftige en terechte kritiek gepubliceerd.
Daaraan kan worden toegevoegd dat ter wille van een kleine
groep vleesexporteurs de hele veehouderij en de hele samenleving
op kosten is gejaagd. Als die groep zelf de lasten had
moeten dragen, zou ze waarschijnlijk niet eens aan export
zijn begonnen. Het diergezondheidsbeleid is onhoudbaar
uit economisch, maatschappelijk en dierethisch oogpunt
en schreeuwt om herziening. Maar het betreft hier een
Europees probleem en Europees beleid.
Wat heeft het dan voor zin om alleen in Nederland de veehouderij
of zelfs de hele landbouw te saneren. Trouwens, waar moet
die veehouderij dan heen? Naar andere Europese landen,
die dierziekten bestrijden met openbare brandstapels?
Naar de Verenigde Staten, waar veehouders legaal hormonen
gebruiken en dieren houden in fabrieken met een vervuiling
waarbij de Nederlandse bio-industrie verbleekt? Naar Argentinië,
waar eveneens mond- en klauwzeer heerst?
Effectiever is het om het massale gesleep met dieren door
Europa en de wereld aan banden te leggen. En nog effectiever
om de veehouderij in heel Europa of de hele wereld in
te krimpen. Maar dat kan alleen als we minder vlees gaan
eten. Dat is een lange weg om te gaan.Ook wat betreft
de subsidies haalt Van Dam Nederland en de EU door elkaar.
Het overgrote deel van de landbouwsubsidies komt vandaag
niet uit Den Haag, maar uit Brussel. En de Nederlandse
landbouw profiteert daar minder van dan die van andere
lidstaten. Wat heeft het dan voor zin om alleen de Nederlandse
landbouw te "ruimen"? Het enige effect zal zijn
dat Nederland minder geld uit Brussel krijgt en andere
EU-landen meer. Bovendien gebeuren er de laatste jaren
in bescheiden, maar toenemende mate ook waardevolle dingen
met de subsidies: steun voor diensten die boeren verlenen
op het gebied van milieu-, natuur- en landschapsbeheer
en van recreatie. Precies de bestemmingen waarvoor Van
Dam de landbouwsubsidies wil gebruiken. Van Dam heeft
gelijk wanneer hij stelt dat een veel groter deel van
het geld daarvoor zou moeten worden gebruikt.
Dan de stelling dat het beleid
de grondprijzen opjaagt en zo leidt tot "een steeds
grotere belasting van het milieu, bijvoorbeeld door vermesting".
Die stelling is juist, maar geldt eveneens voor de hele
EU. De Nederlandse landbouw kent een relatief hoge milieudruk.
Maar die loopt langzaam maar zeker terug onder invloed
van het milieubeleid. Is het niet een veel grotere uitdaging
om de landbouw schoon te krijgen dan om haar simpelweg
te "ruimen" en daarmee de problemen te verplaatsen?
Er is trouwens nog een reden om de landbouw, en met name
de rundveehouderij in Nederland te houden: zij zorgt voor
openheid in het landelijk gebied, het behoud van een aantal
zeldzaam fraaie cultuurlandschappen en het beheer van
grote aantallen vogels, zoals weidevogels en ganzen. Dat
kun je niet zeggen van de mijnbouw, de scheepsbouw en
de textielsector. Een goede reden om zuinig zijn op onze
landbouw en die boeren te helpen die actief zijn met landschaps-
en vogelbeheer.
Kortom, niet de Nederlandse landbouw, maar het Europese
landbouwbeleid moet worden gesaneerd. Voer vaccinatie
in, beperk het gesleep met vee en leg de lasten en risico's
van export bij de exporteurs. Schaf verder de exportsubsidies
af, wat ook gunstig is voor de landbouw in ontwikkelingslanden,
en besteed die subsidies aan diensten die boeren leveren
op het gebied van milieu, natuur, landschap en recreatie.
Dan kan landbouw weer leuk worden, ook in Nederland.
zie ook Wouter van
Dieren over zero-sum effecten van het gesleep met
dieren en vlees over de wereld.
