De Ecologische Hoofdstructuur in Nederland

De dieren en planten in de vrije natuur moeten leefgebied hebben waarin voldoende ruimte is om te (over)leven. Als een natuurgebied zelf te klein is, kan het leefbaar gemaakt worden door het te verbinden met een ander gebied, via een zogenaamde "groene corridor". Samen kunnen ze dan een soort een kans bieden, daarnaast wordt een dergelijk landschap interessanter voor menselijke recreatie. Met een duur woord heet een dergelijk, aan elkaar geschakeld gebied de "Ecologische HoofdStructuur". In een dergelijke structuur komt bestaande, erkende natuur en nieuwe, gecreëerde natuur: natuurontwikkelingsgebied of beheersgebieden. Daartegenover staan gebieden waarin intensieve veehouderij wordt geconcentreerd. De aanpassing daarvan heet reconstructie. Natuurontwikkelingsgebied is gebied dat nog ontwikkeld moet worden. Beheersgebied is gebied waarin met boeren bepaalde afspraken worden gemaakt om de natuur te ontzien. Een belangrijke rol vormen de waterwegen: de grote rivieren, maar ook de kleine sloten langs het bouwland. Door de opwarming van de aarde schuiven biotopen op en wordt het nog belangrijker dat planten en dieren mee kunnen migreren, anders sterven zij uit.

Bovenstaande kaart is afkomstig van het RIVM en laat zien wat bestaande natuur is en wat nog "gemaakt" moet worden. Duidelijk is dat met name in provincies als Groningen en Limburg de natuur nu nog erg versnipperd is en dat de bestemming nog niet is veilig gesteld. Locale overheid en boeren werken niet bepaald mee om de EHS te bevorderen. Aan land met als bestemming industriegebied valt meer te verdienen.

Natuurdoelstellingen

Volgens het Biodiversiteitsverdrag van de Verenigde Naties (VN) dat Nederland in 1992 tekende, moet in 2020 17% van het lándoppervlak natuur zijn. De 166 Nederlandse Natura 2000-gebieden, zonder Noordzee, Waddenzee en IJsselmeer, maar inclusief binnenmeren, rivieren en Zeeuwse zeearmen, beslaan 4485 km²: 12,4% van Nederland. Bijna een derde minder dan de VN-norm. Het stikstofgevoelige deel van die natuur beslaat 5% van Nederland.

Dat natuur is aangewezen wil niet zeggen dat het ook wordt verwezenlijkt of dat dit op korte termijn gaat gebeuren. Er kan nog veel tussen komen en als gevolg van economische druk wordt voortdurend aan de plannen en dus aan de beschikbare ruimte voor de natuur geknabbeld. Vereniging natuurmonumenten pleit met Staatsbosbeheer en SNM voor een versneld aankoopbeleid. Door de stijgende grondprijzen kan men door sneller aankopen veel geld besparen als men tenminste de beleidsvoornemens wil waarmaken. Aankopen van gebied is de meest effectieve manier om natuur te beschermen. Ook in Zuid-Nederland is meer natuur dan de EHS alleen. Een voorbeeld is het leefgebied van dassen en korenwolfen. De EHS is daarvoor geen optimale oplossing. Door de beperkte hoeveelheid beschikbare hectares vallen waardevolle gebieden buiten de boot. Das&Boom beschrijft hoe zij aankijken tegen het Nederlandse natuurbeleid. Beleidsambtenaar Frans Vera van het LNV stelt in het NRC van 7-11-2000 "Als wij vinden dat natuur net zo belangrijk is als landbouw, dan zal de herschikking ten koste gaan van de landbouw".

Belangrijk is ook om de milieuvervuiling buiten de EHS te houden. Als door vervuiling voedsel in de EHS schaars wordt of biodiversiteit vermindert, moeten de dieren buiten de EHS naar voedsel zoeken, waardoor de kans groter wordt dat zij verkeerslachtoffer worden of schade aanrichten.Wie de jeugd heeft, heeft de toekomst, maar uit een onderzoek van Alterre blijkt: Jongeren maken zich wel druk om de natuur, maar zijn eigenlijk alleen bereid om op een passieve wijze bij te dragen aan een beter milieu: geld geven willen ze wel, maar zelf de handen uit de mouwen steken ligt vooralsnog niet in de lijn der verwachtingen.

Verstorende factoren

Verstoringsfactoren voor de natuur zijn licht, geluid, versnippering, mechanische en optische verstoring, soortenverandering, trilling, vernatting, verdroging én: vermesting en verzuring.

Voor een overzicht van aantallen dieren in de bio-industrie in Nederland, klik hier. Startpagina voor de natuur in Nederland is: natuur.pagina.nl. Zie ook het december 2010 van Down to Earth van Milieudefensie "Eilandjes zonder verbinding". Het wordt kwakkelen met de Ecologische Hoofdstructuur, het Nederlandse natuurnetwerk. Op de site van de RIVM meer informatie over de stand van zaken (Natuurbalans) en kaarten van de EHS. De voortgang loopt achter bij de plannen. De Milieubalans 2004 laat zien dat in 2010 slechts tien procent van de Brabantse natuur duurzaam zal zijn beschermd tegen ammoniak uit mest. De belasting van de natuur met deze stikstofverbinding zal op dat moment hoger zijn dan in elke andere provincie. Ook de kwaliteit van het Brabantse grondwater is door nitraatvervuiling als gevolg van overbemesting onder de maat en voldoet niet aan de Europese richtlijn hiervoor. Te veel nitraat in drinkwater is schadelijk voor baby's.