Homepage
Nederlands-English

Leidt links dierenrechtenactivisme tot geweld?

Afschuw

Naar het zich laat aanzien heeft een milieu- en dierenrechtenactivist de populaire lijsttrekker Pim Fortuyn doodgeschoten.
Een grote anomalie in de over het algemeen vreedzame Nederlandse politieke traditie en volledig in strijd met onze democratie. Het is logisch dat alle politieke partijen, zowel vriend als vijand van het slachtoffer, de moord unaniem hebben veroordeeld. Waarschijnlijk hebben ook praktisch alle individuele burgers zich hiervan gedistantieerd. Een dergelijke misdaad is barbaars en leidt uitsluitend tot groot persoonlijk leed en nutteloze polarisatie.
Omdat Fortuyn vermoord is door een activist kunnen velen die niet bekend zijn met dierenbescherming, dierenrechtenactivisten of veganisme een totaal misplaatst beeld krijgen van het soort mensen dat hiervoor ijvert. Een afschuwelijke associatie tussen het opkomen voor dierenrechten en geweld tegen mensen kan daarvan het gevolg zijn. Dat terwijl de overgrote meerderheid geen tegenstelling tussen dierenrechten en mensenrechten ziet, maar juist een continuum. Ze pleiten voor dierenrechten die domweg neerkomen op het toepassen van (bepaalde) mensenrechten op dieren.

Terrorisme

Het is volstrekt absurd dat je mensen rechten gaat ontzeggen die je tegelijk dieren wil toekennen. Slechts een piepkleine en geïsoleerde minderheid binnen de wereld van dierenrechtenactivisten vindt dat je mensenrechten mag schenden ten behoeve van dierenrechten. In Engeland kent men de Animal Rights Militia en de Justice Department, kleine terreurorganisaties die zeggen op te komen voor dieren. Van oudsher nemen dierenrechtenactivisten, zowel in Engeland zelf als daarbuiten, fel afstand van dit soort volkomen verblinde, terroristische groeperingen. Volgens een artikel in de Telegraaf van 11 mei 2002 zou de BVD hebben verklaard dat er ook in Nederland enkele kleine groepjes -onafhankelijk opererende 'cellen'- van dergelijke zogeheten 'eco-terroristen' bestaan. Deze zouden de laatste jaren steeds gewelddadiger zijn geworden en trainen in "zomerkampen".
Dit alles kun je vergelijken met de verhouding bij groepen die ijveren voor een grote linkse sociale omwenteling. De meeste van deze groepen opereren volstrekt geweldloos en eerbiedigen de mensenrechten. Er bestaan slechts enkele extremistische groeperingen zoals de ETA of de voormalige Rote Armee Faktion (RAF) die zich schuldig maken aan bloedige bomaanslagen en andere gewelddaden. Vanzelfsprekend worden deze groepen over het algemeen niet geassocieerd met vreedzame linkse of libertaire partijen zoals Groen Links of de SP.
De wandaad van 6 mei 2002 heeft dan ook werkelijk niets te maken met de gangbare ideologie binnen de scène van mensen die opkomen voor dierenrechten. De moord wordt door hen net zo unaniem afgewezen als door de bevolking als geheel. Linkse mensen staan overigens in het algemeen voor solidariteit en progressieve veranderingen en helemaal niet voor het gewelddadig beëindigen van het leven van politieke tegenstanders.

Motieven van de dader

Zoals al in de media aan bod is geweest, was de dader voor zover bekend voordat hij tot zijn grote misstap overging, een integere veganist die geen gewelddadige neigingen had. Hij wijdde zich met succes aan rechtszaken in verband met het tegenhouden van uitbreiding van de bio-industrie. Aan de andere kant zou hij sinds enige tijd overspannen en daardoor ook labiel zijn geweest.
Pim Fortuyn zou volgens de pers recent enkele opmerkingen hebben gemaakt over door hem voorgenomen dieronvriendelijke maatregelen en zich laatdunkend hebben uitgelaten over de milieubeweging. Mede daardoor zou de dader in zijn overspannen toestand wellicht een fatale beslissing hebben genomen. Misschien dacht hij dat Fortuyn de week daarop een grote electorale overwinning zou behalen zodat de politicus zijn plannen ook in de praktijk kon brengen. Zoals geldt voor de aanhangers van de gevaarlijke Animal Rights Militia of de ETA kan hij toen mogelijk gedacht hebben dat het doel (dierenbescherming) de middelen (moord) heiligt.
Een mogelijkheid die in de pers geopperd is, luidt dat de dader al jaren in het geheim lid was van een Nederlandse Animal Rights Militia-achtige groepering. In dat geval zou hij al langer dergelijke fatale overwegingen hebben gehad en mogelijk eerder hebben uitgevoerd.
Door sommigen wordt er een link gelegd tussen het veganisme van de vermoedelijke dader en geweld tegen mensen. Dat is vreemd, want veganisme is een voedingswijze die gedeeld wordt door zeer verschillende groeperingen. Veganisten zijn het onderling oneens over een heleboel dingen. Misschien is de afwijzing van terreur juist een van de weinige dingen waarover veganisten het met elkaar eens zijn.

Gewelddadige actie

Betekent dit nu dat aanhangers van mensen- en dierenrechten nooit over mogen gaan tot gewelddadige actie? Er zijn situaties waarin geweld gerechtvaardigd lijkt. Volgens Ghandi, voorvechter van de zogeheten ahimsa (geweldloosheid) was het zelfs regelrecht laf als men geweld onder bepaalde omstandigheden niet toepaste. Het gaat daarbij in het algemeen om situaties waarin rechten van mensen of dieren structureel worden geschonden en er tegelijk geen geweldloze actie mogelijk is. We moeten dan bijvoorbeeld denken aan een dictatuur of een gewelddadige bezetting door een vreemde, onderdrukkende mogendheid. Er zullen bijvoorbeeld weinig mensen zijn die het Verzet uit de Tweede Wereldoorlog de uitgevoerde liquidaties, voorzover men die noodzakelijk acht, kwalijk nemen. Zo geeft het bijvoorbeeld ook geen pas om de gewapende opstand van de joodse slachtoffers van het Getto van Warschau moreel af te keuren.
De moord op Pim Fortuyn en de democratie in Nederland passen echter in het geheel niet in dit model.
Fortuyn was, hoe controversieel misschien ook, zeker geen fascist of dictator. Er was evenmin sprake van dat hij dieren- (of mensen)rechten structureel aan het schenden was. En er waren volop geweldloze acties, zoals stemmen bij verkiezingen, mogelijk om zijn invloed in te dammen. Deze moord is dus op geen enkele manier te rechtvaardigen.

Zijn legale organisaties die opkomen voor dierenrechten medeschuldig aan de moord op Fortuyn?

Kort na de gewelddadige dood van Pim Fortuyn uitten allerlei sympathisanten emotioneel verwijten aan het adres van "links". Linkse politici en persoonlijkheden zouden Fortuyn hebben gedemoniseerd en tot haat hebben aangezet. Volgens mij is dit volkomen misplaatst en onterecht. Wellicht zal men hier en daar inderdaad zijn doorgeslagen in typeringen en dat is altijd te betreuren. Maar omgekeerd gebeurde dit natuurlijk evenzeer. Heftige beschuldigingen en omschrijvingen horen nu eenmaal bij grote tegenstellingen in de politiek en moraal. Dat lijkt me onvermijdelijk en het siert de democratie als dat voldoende mogelijk is. Alleen als er sprake is geweest van regelrechte aanzetten tot fysiek geweld en haat kan men de persoon of organisatie in kwestie medeverantwoordelijk achten voor de bloedige tragedie. Voor zover mij bekend is daar geen sprake van geweest. Ook vanuit de wereld van dierenrechtenactivisten zijn mij geen geluiden van dien aard ter ore gekomen.
Voorts wordt links verweten extremistische groeperingen te gedogen. Ook deze beschuldiging is onterecht. De extremistische groepering of cel waar de verdachte eventueel bij hoorde, opereerde immers niet openlijk. Iets waar je geen weet van hebt, kun je ook niet gedogen. De aanhangers van Fortuyn zijn, net als de meeste tegenstanders, erg aangegrepen door zijn voortijdige dood en dat is volkomen begrijpelijk. Het is zaak dat niemand een samenzwering gaat projecteren op onschuldigen die in het geheel geen partij zijn geweest in deze verschrikkelijke moord. Laten we hopen dat de menselijkheid en redelijkheid snel terugkeren in ons land.
Zie ook Jeroen Trommelen in de Volkskrant: de wereld van Volkert.
We maakten een escalatieladder voor conflicten.

Onze hoofdartikelen in boek, in een overzicht of op een aparte mobielvriendelijke site.

Naar onze reactie op de actualiteit op Facebook.

Privacy verklaring.

pijl omhoog